KU NOWYM ROZWIĄZANIOM WE WSPÓŁCZESNYM PORADNICTWIE KARIERY

KU NOWYM ROZWIĄZANIOM

WE WSPÓŁCZESNYM PORADNICTWIE KARIERY

Rola współczesnego poradnictwa kariery polega przede wszystkim na wspieraniu ludzi w ich uczeniu się przez całe życie oraz towarzyszeniu im w licznych tranzycjach między kolejnymi doświadczeniami osobistymi, edukacyjnymi i zawodowymi.

Współcześni doradcy kariery,z jednej strony starają się wspierać radzących się,dostarczając im informacji
o nich samych (samopoznanie predyspozycji, możliwości, ograniczeń), pomagając w procesie samorozumienia
i samooceny. Z drugiej zaś strony starają się pomagać w dokonywaniu wyborów, poprzez towarzyszenie im
w przejściach 4emiedzy kolejnymi etapami rozwoju osobistego i edukacyjnego.

Preferowane przez wielu doradców testy predyspozycji zawodowych, jak też szczegółowo opracowany plan kariery, nie gwarantują już dziś osiągnięcia przez radzących się celów - bowiem stają się one coraz bardziej zmienne i ruchome. Coraz częściej w praktyce doradczej dużo ważniejsza niż umiejętności planowania, staje się umiejętność bycia otwartym na różnorodne sytuacje, elastyczność na zmiany, umiejętność wykorzystywania nadarzających się okazji oraz włączenia ich w konstrukcje własnych karier.
Mając na uwadze te zmiany, chcąc przygotować młodzież do określonej przez Marka Savickasa potrójnej roli:

aktora życia społecznego,
świadomego realizatora działań,
autora własnej kariery,

warto zwrócić uwagę na intensywnie rozwijające się propozycje wywodzące się z konstruktywizmu oraz metod pracy z wykorzystaniem narracji i biografii.

Mark Savickas (2011) jest obecnie jednym z najbardziej znanych światowych badaczy podejmujących kwestię konstruowania kariery. Według autora, „…kariera to subiektywna konstrukcja, w ramach której, jednostki nadają osobiste znaczenie

zdarzeniom z przeszłości,
aktualnym doświadczeniom,
przyszłym aspiracjom,

wplatając je do „tematu życia” modelującego zawodową sferę życia człowieka”(Savickas 2011 s.43). Zwraca uwagę, że w podejściu narracyjnym doradcy mają niepowtarzalną okazję przekonać się, że osoby radzące się są najlepszymi ekspertami w sprawach swojego życia. Na podstawie wywiadu biograficznego bardzo często okazuje się, jak ogromną wiedzę na swój temat mają radzący się i jak często intuicyjnie wiedzą, co muszą zrobić, aby poradzić sobie z tranzycjami – przejściami, np. wybór dalszej drogi edukacyjnej, zawodowej.Opowiadanie jest więc podstawowym procesem w konstruowaniu kariery, jest to bowiem „aktywna próba nadania znaczenia i kształtowania przyszłości (…). Opowiadając własne historie, klienci konstruują prawdopodobną przyszłość”(tamże s.58).
Koncepcja konstrukcji kariery odnosząca się do narracyjnego nurtu rozwijana jest przez innych badaczy
i praktyków poradnictwa zawodowego jak Jean Guichad, Vance Peavy, John Krumboltz, Al. Levin.
Moją szczególna uwagę zwróciła koncepcja planowania szczególnych zbiegów okoliczności/przypadkowych zdarzeń. W wydanej w Polsce książce pt.:Szczęście to nie przypadek (Krumboltz, Levin 2009) przedstawili propozycję poradnictwa kariery skoncentrowanej na rozwijaniu u radzących się otwartości na nieplanowane okoliczności oraz włączania i wykorzystywania tych zdarzeń w swojej karierze. Uczenie młodych ludzi otwartości na niespodziewane zdarzenia zmniejsza u nich obawy i lęki dotyczące bycia niezdecydowanym oraz wykorzystania w konstruowanej karierze wszystkiego, co się w życiu przydarza.
Aktualnie wykorzystuję narzędzia i metody V. Peavego (poradnictwo socjodynamiczne) w indywidualnym poradnictwie z gimnazjalistami. Jako praktykujący doradca odchodzę od „eksperstwa” i interwencjonalizmu doradcy. Dążę do wzmacniania i rozwijania zasobów osobowościowych uczniów poszukujących pomocy. Zachęcam ich do refleksji,tak aby w przyszłości potrafili oni samodzielnie projektować i realizować obierane cele.
Andrzej Brzywca doradca zawodowy

Literatura:Minta J., Od aktora do autora, wspieranie młodzieży w konstruowaniu własnej kariery, KOWEZiU 2012.

Peavy R. V. (2000), Sociodynamic visualisation and mapping, http://www.sociodynamic-constructivist-counselling.com/maps_visualisations1.html,[19.06.2009]
Savickas M. L., (2011) Constrcting Careers: Actor, Agent and Author, „Journal of Enployment Counselling, No 48.